آموزش انواع دوخت چرم + کاربرد و محل استفاده آنها

در این ویدئو به شما کاربردی ترین انواع دوخت چرم را به صورت فوق العاده مفید و مختصر آموزش داده ایم. از روتین ترین و کاربردی ترین انواع دوخت در هنر چرم دوزی با دست میتوان به دوخت دو سوزنه، دوخت اُریب و ضربدری، دوخت دندون موشی و دوخت بخیه اشاره کرد که بعد از دیدن این ویدئو و خواندن مقاله به صورت کامل در آن ها استاد خواهید شد.

قواعدی که باید برای داشتن دوختی تمیز و بی نقص بلد باشید و رعایت کنید.

به طور کلی چرم های طبیعی به دلیل داشتن مقاوت بالا، توانایی تحمل کشیدن نخ را بیشتر از چرم های مصنوعی دارند و دوخت روی آنها زیبا تر دیده میشود، در این مقاله راه های تشخیص چرم طبیعی را به طور کامل توضیح داده ایم.

اما دوختن یک کالای چرمی بی عیب و نقص و استادانه و همچنین داشتن یک دوخت زیبا و تمیز، تنها در بلد بودن انواع دوخت چرم خلاصه نمیشود بلکه نیازمند داشتن مهارت ها و تجربه های گوناگونی است که در این بخش به آن ها میپردازیم.

داشتن سوراخ های منظم روی چرم، اولین قدم در آموزش دوخت چرم

نکته ای که مهم تر از آموزش انواع دوخت چرم و انتخاب نوع دوخت در چرم دوزی است، وجود نظم در سوراخ کاری ماست. هر چقدر که سوراخ کاری ما با دقت بیشتری انجام شود و منظم تر و یک دست تر باشد خود به خود کالایی که شما مشغول دوخت آن هستید زیبا تر و بی نقص تر میشود.

در هنر چرم دوزی با دست بعد از داشتن الگوی خوب و دقیق و برش کاری قطعات، سوراخ کاری چرم کلیدی ترین نکته در بی نقص شدن کار شما است. پیشنهاد من برای افرادی که تازه وارد این هنر شده اند استفاده از سمبه های چند سر(به طور مثال 10 تایی) به جای سمبه های معمولی و تکی است تا سوراخ کاری راحت تر و بی نقص تری داشته باشند.

نوع نخ، شماره سمبه و تاب نداشتن نخ هنگام دوخت:

به طور کلی پیشنهاد چرم دوسین و کاری که خود چرم دوسین برای دوخت محصولاتش انجام میدهد، استفاده از نخ های موم زده نازک (0.6 میل تا 1 میل) و با کیفیت در کنار سمبه شماره1، در کیف های دست دوز است. چرا که ترکیب این دو سایز نخ و سایز سمبه در کیف های چرمی ظرافت و زیبایی خاصی را به همراه دارد. البته که این سایز ها به دلیل استاندارد بودنشان سبب راحتی در دوخت نیز میشوند و مزاحمتی برای عبور سوزن در دوخت های دو سوزنه که جلوتر به آن اشاره میکنیم ندارند.

نکته بعدی که در دوخت چرم اهمیت بسیار بالایی دارد، توجه به نبود تاب در نخ هنگام دوخت است. کافیست حین دوخت هر باری که سوزن را از سوراخ عبور میدهید به دوخت توجه کنید تا تاب یا پیچ خوردگی در نخ وجود نداشته باشد.

آشنایی با انواع دوخت چرم:

دوخت دو سوزنه ، مهم ترین دوخت در چرم دوزی

دوخت دو سوزنه از مهم ترین و پر استفاده ترین دوخت ها در بین انواع دوخت چرم است، این مدل دوخت در همه ی بخش های کالا های چرمی قابل استفاده است اما کاربرد اصلی آن در لبه های کار است. این دوخت در دسته ی دوخت های تزئینی قرار نمیگیرد بلکه یک دوخت پایه و مادر است و دوخت هایی مثل دوخت بخیه و دوخت رفت و برگشتی که جلوتر به آنها اشاره می کنیم زیر مجموعه این دوخت هستند.

میتوان گفت دوخت دو سوزنه مهم ترین دوخت در بین انواع دوخت چرم است و باید به این دوخت در چرم دوزی با دست توجه خاصی داشته باشید.

از ویژگی های اصلی این دوخت میتوان به یکسان بودن رو و پشت کار اشاره کرد. همانطور که از اسم آن پیداست تنها دوختی در هنر چرم دوزی است که برای اجرای آن به دو سوزن نیاز داریم، همین موضوع باعث شده تا در شروع دوخت نیاز به سوزاندن نخ نداشته باشد و زیبایی خاصی به کار ما بدهد.

در بین انواع دوخت چرم، این دوخت از سخت ترین دوخت ها به حساب می آید و تمیز اجرا کردن آن نشان دهنده توانمندی و ماهر بودن فرد دوزنده است، چرا که اگر ذره ای سوراخ های ما نامنظم باشند و در یک خط نباشند جلوه ای زشت به کار ما میدهد.

شیوه اجرای دوخت دو سوزنه به این صورت است که ما ابتدا 3 برابر طولی که ما قرار است دوخت دو سوزنه اجرا کنیم، نخ آماده میکنیم. سپس از هر دوسر نخ سوزن رد مکنیم و گره مخصوص چرم دوزی را میزنیم. یکی از سوزن ها را از اولین سوراخ رد میکنیم و سپس طول دو سمت نخ را یکسان میکنیم.

سوزنی که پشت کار است را از سوراخ دوم عبور میدهیم و حالا هر دو سوزن جلوی کار است. سوزن را میکشیم تا جایی که نخ به پشت کار بچسبد و حواسمان هم هست که طول نخ همچنان یکسان بماند. نخ را به سمت بالا میبریم، حالا سوزن اول را از سوراخ دوم عبور میدهیم و به پشت کار میبریم و حالا هر دو نخ را باهم میکشیم تا دوختمان محکم شود. به همین سادگی شما میتوانید با تکرار این فرایند یک دوخت دو سوزنه زیبا داشته باشید.

توجه به این نکته دوخت دو سوزنه شمارا بی نقص میکند : هنگامی که میخواهید سوزن را از جلو به پشت کار ببرید، نخی که از آن سوراخ بیرون آمده است را به یک جهت بکشید (ترجیحا به سمت بالا).

دوخت رفت و برگشتی (دوخت دو سوزنه برای افراد مبتدی)

یکی از انواع دوخت چرم که افراد مبتدی از آن به جای دوخت سوزنه استفاده میکنند، دوخت رفت و برگشتی است. این دوخت تمام ویژگی های دوخت دو سوزنه را دارد با این تفاوت که با یک سوزن انجام میشود و باید نخ رابه جای انتهای دوخت در ابتدای دوخت بسوزانید.

درست است که نمای کلی این دوخت شبیه به دوخت دو سوزنه است اما زیبایی و نظمِ دوخت دو سوزنه را ندارد زیرا که کشش نخ در طول دوخت یکسان نیست.

دوخت رفت و برگشتی از ساده ترین انواع دوخت چرم به شمار می آید. برای اجرای این دوخت کافیست ابتدا نخ را از سوراخ اول وارد کنید و 2 میل انتهایی آن را بسوزانید. سپس به ترتیب نخ را از سوراخ کناری اش خارج و وارد کنید، وقتی به انتهای کار رسیدید همین مسیر را برگردید و جاهای خالی را پرکنید. طول نخ مصرفی در این مدل دوخت چرم مثل دوخت دو سوزنه 3 برابر طول دوخت است.

آموزش دوخت ضربدری روی چرم

از این مدل دوخت چرم هم میتوان برای اتصال دو قطعه چرم استفاده کرد (که معمولا در تکه دوزی یا در دوخت دور فرمان خودرو آن را میبینیم) و هم میتوان روی کیف پول یا جاهای مختلف با رنگ متضاد روی چرم کار کرد و به عنوان تزئین از آن استفاده کرد.

روش اجرای این مدل دوخت چرم فوق العاده ساده است اما به دلیل اینکه به دو ردیف سوراخ نیاز دارد دقت بیشتری در قسمت سوراخ کاری می طلبد تا بتوان از نهایت زیبایی آن بهره مند شد.

به طور کلی دوخت ضربدری را به دو روش میتوان اجرا کرد. در روش اول فاصله ی میان دو ردیف سوراخ زیاد است و ما علاوه بر ایجاد ضربدرها یک خط افقی هم با نخ در بین این ضربدرها ایجاد میکنیم. دلیل وجود این خط های افقی این است که تراکم نخ بین فاصله ی زیاد سوراخ ها متناسب و چشم نواز باشد.

در روش دوم به دلیل کم بودن فاصله میان دو ردیف سوراخ ها ما خط های افقی را نداریم و دوخت را تنها ضربدرها تشکیل میدهند که نمونه آن را در تصویر بالا مشاهده می کنید.

نکته مهم در این مدل از انواع دوخت چرم این است که ما نباید در پشت چرم نخ های روی هم افتاده داشته باشیم، یعنی باید دقت کنیم و طوری دوخت را اجرا کنیم که در پشت چرم از هر دو سوراخ تنها یکبار نخ عبور کند، درست مثل روی کار. البته کشش نخ هم باید متناسب و به اندازه باشد یعنی نه باید زیاد باشد که چرم جمع شود (چون در این مدل دوخت چرم به صورت یک لا است) نه باید کم باشد که نخ به حالت کیس دیده شود.

دوخت بخیه در چرم دوزی

همانطور که گفته شد این مدل دوخت از انواع دوخت چرم زیر مجموعه دوخت دو سوزنه به حساب می آید و از تفاوت های این دوخت با دوخت دو سوزنه میتوان به اجرا شدن آن با یک سوزن و تفاوت داشتنِ رو با پشت دوخت اشاره کرد.

این دوخت نسبت به دوخت دو سوزنه نخ بیشتری مصرف میکند اما زمان کمتری برای اجرای آن نیاز است. کاربرد این دوخت در جاهایی است که پشت دوخت دیده نمی شود (مثل دوخت دور زیپ ها). به طور کلی در کارهای حرفه ای پیشنهاد من استفاده از دوخت دو سوزنه به جای این دوخت است.

اما شیوه اجرای این دوخت به این صورت است که سوزن را از سورخ اول خارج میکنید به طوری که 2 میل از نخ پشت کار بماند و سپس نخ را می سوزانید تا محکم شود. سپس سوزن را از سوراخ دوم خارج کنید و به پشت کار ببرید، حال سوزن را از سوراخ سوم وارد کنید. دوباره سوزن را از سوراخ دوم خارج کرده و از سوراخ چهارم وارد کنید و این کار را تا انتها انجام دهید.

دوخت دندون موشی در چرم دوزی

دوخت دندون موشی در چرم دوزی با دوخت دندون موشی در خیاطی متفاوت است. بعضی از مقاله ها به اشتباه دوخت دندون موشی مخصوص چرم دوزی را به اسم دوخت رومی معرفی کرده اند.

این مدل از انواع دوخت چرم، یک دوخت تزئینی به حساب می آید که کاربرد آن در لبه های کار است، طول نخ مصرفی در این مدل حدود 5 برابر طول دوخت است و از ویژگی های این دوخت میتوان به یکسان بودن پشت و روی کار و همچنین زیبایی منحصر به فرد آن اشاره کرد. به این نکته توجه داشته باشید که این مدل، دوختی رایج و روتین نیست.

شیوه اجرای این دوخت به این صورت است که ابتدا سوزن را از سوراخ اول وارد کنید و 2 میل آخر آن را بسوزانید سپس نخ را پشت کار برده و دوباره سوزن را از سوراخ اول و از کنار نخی که سوزاندید، وارد کنید. حال سوزان را از سوراخ دوم (کناری) خارج کنید و سپس نخ را به سمت جلوی کار بیاورید و دوباره سوزن را از سوراخ دوم خارج کنید حال سوزن را از سوراخ سوم (کناری) وارد کنید تا سوزن به جلوی کار بیاید و این روند را تا انتها ادامه دهید.

دوخت اُریب

دوخت اُریب هم یکی دیگر از انواع دوخت چرم است که دوختی تزئینی به حساب می آید و مخصوص لبه های کار است. از مزیت های این دوخت میتوان به پوشاندن لبه چرم و زیبایی خاص آن اشاره کرد. این دوخت را هم میتوان فقط به صورت یک طرفه اجرا کرد و هم میتوان وقتی که به انتهای دوخت رسیدیم همان مسیر را برگردیم تا دوختی شبیه ضربدر روی لبه های کار داشته باشیم(پیشنهادی) که انتخاب نوع اجرای این دوخت کاملا سلیقه ایست.

شیوه اجرای این دوخت بسیار آسان است و تنها یک نکته دارد، آن هم این است که دقت کنید نخ ها به صورت منظم و موازی روی لبه کار قرار بگیرند تا دوختی بی نقص داشته باشید.

برای اجرای این مدل از انواع دوخت چرم کافیست، ابتدا نخ را از سوراخ اول وارد کنید و 2 میل آخر آن را بسوزانید و سپس نخ را به پشت کار ببرید و از همان سوراخ اول، جایی که نخ را سوزاندید وارد کنید (این کار را فقط برای ابتدا و انتهای دوخت انجام میدهیم). حال نخ را به پشت کار ببرید و از سوراخ دوم وارد کنید (اُریب) و دوباره نخ را به پشت کار ببرید و از سوراخ سوم وارد کنید و تا انتها همین روند را ادامه دهید تا دوخت اُریب تکمیل شود.

جمع بندی:

هر کدام از دوخت هایی که در این مقاله معرفی کردیم، زیبایی خاص و منحصر به فرد خود را دارند اما در هنر چرم دوزی با دست هیچ دوختی به اندازه دوخت دو سوزنه در بین انواع دوخت چرم کاربردی و رایج نیست. این موضوع چند علت دارد اما از مهم ترین علت های آن میتوان به شبیه بودن این مدل دوخت به دوختی که چرخهای صنعتی میزنند، اشاره کرد.

بی نقص اجرا کردن این مدل دوخت چرم نیازمند داشتن مهارت در همه ی بخش های هنر چرم دوزی است و کالای چرمی که با این مدل دوخت، ساخته شده است نسبت به بقیه دوخت ها از قیمت بالاتری برخوردار است.